केंद्रीय शाळांमधून मराठी गायब? शालेय धोरणावर मोठा प्रश्न!

🚫 केंद्रीय शाळांमध्ये मराठीऐवजी हिंदी व संस्कृत शिकवले जातात; मराठी विद्यार्थ्यांची गळचेपी, शिक्षण धोरणावर मोठा प्रश्नचिन्ह!

School Edutech Team

राज्यात मराठी भाषा अनिवार्य असूनही काही केंद्रीय सैनिकी शाळा आणि KVS (Kendriya Vidyalaya Sangathan) या शाळांमध्ये विद्यार्थ्यांना मराठी शिकण्याची संधी दिली जात नाही, हे धक्कादायक वास्तव समोर आले आहे. याऐवजी विद्यार्थ्यांना हिंदी आणि संस्कृत हे विषय शिकवले जात आहेत.

🧐 KVS आणि Sainik School मध्ये काय चाललंय?

राज्यातील बहुतांश शाळांमध्ये मराठी विषय अनिवार्य करण्यात आलेला आहे, विशेषतः राज्य मंडळ, CBSE, CISCE आणि IB बोर्डाच्या शाळांमध्येही. मात्र केंद्रीय शाळांमध्ये मराठी विषयच नाही! शिक्षकांनी सांगितले की National Education Policy (NEP) नुसार दोन भारतीय भाषा आणि एक विदेशी भाषा शिकवली जाते. त्यामुळे हिंदी आणि संस्कृत शिकवले जाते, आणि इंग्रजी ही विदेशी भाषा असते.

राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणानुसार दोन भारतीय भाषा व एक परदेशी भाषा शिकवण्याची अट आहे. त्यामुळे मराठीऐवजी हिंदी आणि संस्कृत निवडली जात आहे.

🔁 बदली होणाऱ्या सैनिकांच्या मुलांचे प्रमाण जास्त

सैनिकी शाळांमध्ये भारतीय लष्करातील सैनिकांची मुले शिक्षण घेत असतात. हे सैनिक देशभर सतत बदल्या होत असल्यामुळे सर्वत्र मान्य असलेल्या भाषांनाच प्राधान्य दिलं जातं. हिंदी ही अशी एक भाषा आहे जी बहुतांश राज्यांमध्ये शिकवली जाते. संस्कृत ही भाषा बौद्धिक आणि ऐतिहासिक दृष्टिकोनाने महत्त्वाची मानली जाते. त्यामुळे ती शिकवली जाते.

👨‍👩‍👧‍👦 KVS शाळांमध्ये देखील तेच धोरण

KVS शाळांमध्ये केंद्रीय कर्मचारी, अधिकारी यांची मुले शिक्षण घेतात. त्यांचीही बदली वारंवार होत असल्याने एकसंध भाषा धोरण ठेवले जाते. त्यामुळे मराठीला दुय्यम स्थान दिले गेले आहे.

📉 मराठी भाषेची गळचेपी

महाराष्ट्रात राहणाऱ्या आणि जन्म झालेल्या मुलांना जर मराठी शिकायलाच मिळाली नाही, तर त्यांचं भाषेवरचं प्रभुत्व संपुष्टात येतं. ही परिस्थिती म्हणजे मराठी विद्यार्थ्यांची गळचेपीच आहे. विशेषतः जे विद्यार्थी सैनिकी शाळा किंवा KVS मध्ये शिकतात त्यांना मराठी नीट बोलता, लिहिता किंवा समजता येत नाही, हे निरीक्षण झाले आहे.

“मराठी भाषेच्या विद्यार्थ्यांची गळचेपी होणे हे अत्यंत गंभीर आहे. महाराष्ट्रात शिक्षण घेत असताना विद्यार्थ्यांना मराठी येत नाही, ही खेदजनक बाब आहे.”

📚 तरीसुद्धा मराठी शिकता येते... पण अट आहे!

KVS किंवा Sainik School मध्ये मराठी शिकायची संधी उपलब्ध आहे, पण त्यासाठी किमान 25 विद्यार्थी इच्छुक असणे आवश्यक आहे. अशा परिस्थितीत शाळा व्यवस्थापनाकडे निवेदन दिल्यास मराठी शिक्षकांची नियुक्ती केली जाऊ शकते.

"जर 25 किंवा त्याहून अधिक विद्यार्थी मराठी शिकण्यास इच्छुक असतील, तर शाळा प्रशासनाने शिक्षकांची नियुक्ती करणे आवश्यक आहे."

⚖️ धोरण स्पष्ट आहे – राज्यात मराठी अनिवार्य!

शरद गोसावी, संचालक, प्राथमिक शिक्षण संचालनालय यांनी स्पष्ट केलं की, राज्यातील सर्व शाळांना मराठी शिकवणे सक्तीचं आणि अनिवार्य आहे. त्यामुळे केंद्रीय शाळांनीही याचे पालन करणे आवश्यक आहे. शासनाच्या या धोरणाची अंमलबजावणी सुनिश्चित करण्यासाठी पाठपुरावा केला जाणार आहे.

"राज्यातील कोणत्याही शाळेला मराठी शिकवणं टाळता येणार नाही. केंद्रशासित शाळांनी देखील हे धोरण पाळणं आवश्यक आहे." - शरद गोसावी, संचालक, प्राथमिक शिक्षण संचालनालय

🌐 राष्ट्रीय धोरण VS राज्य धोरण

NEP (National Education Policy) 2020 नुसार Three Language Formula आहे – दोन भारतीय भाषा आणि एक परदेशी भाषा. मात्र राज्य सरकार मराठीला प्रादेशिक भाषा म्हणून प्रथम क्रमांकावर ठेवत आहे. त्यामुळे केंद्र आणि राज्य धोरणात विरोधाभास दिसून येतो.

🙋 पालक आणि विद्यार्थी काय करू शकतात?

• शाळा प्रशासनाकडे मराठी शिकवण्याबाबत निवेदन द्या.
• इतर इच्छुक विद्यार्थ्यांशी संपर्क साधा आणि 25 जणांची यादी तयार करा.
• शिक्षण अधिकारी, स्थानिक आमदार, पालक संघटना यांच्या माध्यमातून शासनाच्या नियमांची अंमलबजावणी करण्यासाठी प्रयत्न करा.

📣 निष्कर्ष : मराठीला स्थान मिळणं गरजेचं आहे!

महाराष्ट्रात शिक्षण घेताना मराठी ही प्राथमिक भाषा म्हणून शिकवली जाणं गरजेचं आहे. केवळ NEP चे कारण देत मराठीला डावलणं ही भाषिक अन्यायाची बाब आहे. राज्य शासनाने धोरण ठरवलं असतानाही त्याची अंमलबजावणी होत नसेल तर तो पालक आणि विद्यार्थ्यांच्या हक्कावर गदा आहे.

केंद्रीय शाळांमध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना मराठी भाषेची ओळख, लेखन, संवाद येणं अत्यंत आवश्यक आहे – कारण हेच विद्यार्थी पुढे महाराष्ट्रात नोकरी, स्पर्धा परीक्षा, सामाजिक संवाद यामध्ये सहभागी होतात.

📌 अंतिम सूचना:

ज्या पालकांना आपल्या मुलांनी मराठी शिकावं असं वाटतं, त्यांनी लगेचच शाळेच्या मुख्याध्यापक/प्राचार्यांशी संपर्क साधावा आणि यासंदर्भात द्यावं.

---

🔖 Related Tags:

#मराठी_भाषा #KVS_मराठी_विषय #SainikSchoolLanguageIssue #EducationPolicy2025 #मराठी_विद्यार्थ्यांचे_हक्क

📌 Disclaimer:

वरील लेखामध्ये दिलेली माहिती विविध बातम्या, शिक्षक व पालकांच्या अनुभवावर आधारित आहे. प्रशासनाने वेळोवेळी बदल केले असतील तर कृपया अधिकृत वेबसाईट अथवा स्थानिक शिक्षण अधिकारी यांच्याशी संपर्क साधावा.